De mensen weer in beeld bij stedenbouw

Steden bouw je voor mensen. Vanuit die gedachte ging Topos eerder al de samenwerking aan met het jonge en creatieve Unity Architects. Hun visie is wat ons betreft het antwoord op stedenbouw in de toekomst. Hieronder vertellen Yasser Hassan en Jasper de Wert wat die visie precies inhoudt.

De invloed op stedenbouw

“Wij kijken sterk naar de lessen uit het verleden voor de samenleving van morgen,” vertelt Yasser. “Vroeger waren steden en dorpen een plek waarmee mensen zich verbonden voelden. Dat bracht een bepaalde levendigheid met zich mee. Door de jaren heen is er een algehele trend ontstaan van individualisering, globalisering en polarisatie. Daardoor zijn we anders gaan nadenken over stedenbouw. Mensen gingen buiten de stad wonen, winkelen en werken deden we ook op afstand. Steden en wijken werden anders ingericht.””

Volgens Yasser leven we meer langs elkaar heen en minder met elkaar, in een anonieme samenleving. “Het lijkt of vooral (economische) prestaties tellen in Nederland. Zolang je meedoet, is er voor iedereen plek. Diversiteit –ook naar herkomst– is de norm. Veel sociale netwerken zijn gedigitaliseerd en mensen gaan minder vaak de deur uit.”

Mensen, ruimte, gebouwen

Jasper vult aan: “De beleving is anders dan vroeger. Anonimiteit speelt een rol. We kennen allemaal de voorbeelden van mensen die mopperen dat we de buren niet meer kennen. Velen van ons missen het om bij een groep te horen. De manier waarop we onze ruimte indelen speelt hierin een grote rol, omdat er te weinig plekken worden gemaakt die ontmoetingen en nieuwe contacten stimuleren. De woning is steeds meer een gebruiksvoorwerp geworden, mensen voelen zich minder verbonden met de plek waar ze wonen. Wij willen dit doorbreken, want voor veerkrachtige buurten heb je dit wel nodig. Aan de hand van onze visie op stedenbouw willen we plannen maken die stimuleren rond te lopen in de wijk, zorgen dat elk huis een identiteit heeft. Plekken waarin mensen centraal staan, geprikkeld en uitgenodigd worden elkaar te ontmoeten. Zoals één van onze idolen Jan Gehl zegt: first life, then spaces, then buildings.”

Suburbaan samenleven

Deze kijk komt bijzonder goed terug in een tender waaraan Yasser en Jasper enige tijd terug meededen. Voor de herontwikkeling van plangebied De Blinkert in Capelle aan den IJssel dienden ze ‘Cascade’ in. Een uniek plan, dé 21e-eeuwse variant op suburbaan samenleven, omringd door groen en water en met sociale ambities. Dat het plan uiteindelijk niet werd gekozen, doet er niet aan af dat Yasser en Jasper de visie van het plan willen delen met de wereld. “Het is een lokaal antwoord op de grote vragen van onze tijd: verdichten, vergroenen en verduurzamen. Het plan heeft oog voor de menselijke maat en haalbaarheid en is tegelijkertijd ambitieus in uitstraling en comfort.”

Plan Cascade

Meer woningen en meer groen voor iedereen. Plan Cascade laat zien dat het goed mogelijk een gebied te ontwikkelen zonder dat het te koste gaat van bijvoorbeeld het groen. Een divers woningaanbod faciliteert in de vraag van een diverse doelgroep, wat ook zorgt voor een gevarieerde en levendige buurt. Circa de helft van de woningen is koop, de andere helft is huur.

     

De eigenzinnig geplaatste woongebouwen doorbreken de monotonie van de aangrenzende wijken. Ze gaan een spel van verhulling en onthulling aan, waardoor de voetganger en fietser in een autoluwe omgeving steeds geprikkeld wordt het gebied te ontdekken. Kenmerkend voor de visie van Jasper en Yasser: de mens heeft een prominente rol. Ontmoeten en sociaal verbinden staan centraal in het hele plan. Informeel en ‘in het voorbijgaan’ op de pleinen nabij de entrees, verderop in het landschap bij de sportfaciliteiten en voor de kinderen op de avontuurlijk ingerichte speelterreinen.

Er is volop ruimte voor groen in het plan. Zo heeft het ‘dak’ van de parkeergarages een groene inrichting, is er een grote multifunctionele ontmoetingsruimte en krijgen bewoners met een appartement een privétuin.

Kwalitatief stedenbouwkundig plan

Stedenbouw is meer dan nadenken over woonruimte. Hoe komt het dat het ene gebied bruisend en prettig leefbaar is en het andere niet? Zo’n vraag gaat geregeld door het hoofd van Yasser: “Dat is lastig te duiden, omdat het een combinatie van factoren is die voor elke plek weer anders is. Ik zie het echter wel als onze verantwoordelijkheid om te doen. Door onderzoek kom je er bijvoorbeeld achter dat ‘eyes on the street’ een belangrijk principe is. Voordeuren die bewust op de straat gericht zijn, bijvoorbeeld, waardoor een veilig en daarmee prettig gevoel ontstaat. Of kleinere publieke ruimtes die meer uitnodigen tot samenkomen. Dit soort principes zijn voor ons essentieel, omdat ze zorgen dat mensen zich verbonden voelen met de plek.”

Complexe opgave

Volgens Jasper is de opgave vandaag de dag complex: “We hebben te maken met grotere uitdagingen dan vroeger, zoals het klimaat en de woningnood. Hoogbouw wordt nogal eens gezien als dé oplossing, maar dan wordt er voorbij gegaan aan de leefbaarheid én duurzaamheid. Zeker als je kijkt naar een gebied in z’n totaliteit, dan is het lang niet altijd zo dat de optelsom van torens beter is dan een gebied met straten en wanden en gebouwen met 4 of 5 bouwlagen. Vergroening en verdichting kunnen goed hand in hand gaan en elkaar versterken. Mits je ook aandacht hebt voor de aanwezige kwaliteiten van een gebied, slimme positionering van gebouwen en inzicht in menselijk gedrag en behoefte.”

De mensen weer in beeld

De mensen die er gaan wonen, moeten ervan gaan houden. Maar in de plannen raken ze vaak uit beeld, vertelt Yasser. “Wij zien het als ons morele plicht om plekken te maken waar mensen gelukkig zijn en tot bloei komen. Een veerkrachtige wijk draagt daar zeker aan bij. Als je een antwoord wilt geven op de problemen van vandaag, te weten verdichten, vergroenen en verduurzamen, dan begint dat volgens ons met kijken naar de mensen.”