Circulariteit in de architectuur: geen loze kreet, maar bittere noodzaak

Nederland beweegt langzaam maar zeker in de richting van een circulaire economie. Termen als ‘hergebruik van materialen’, ‘cradle to cradle’ en ‘afval bestaat niet’ zijn allang geen loze kreten meer, maar bittere noodzaak. Immers, de wereldbevolking groeit maar door en dat leidt niet alleen tot een stijgende vraag naar voedsel, producten en diensten. Ook de vervuiling neemt toe en grondstoffen raken uitgeput. Die ontwikkelingen schreeuwen om maatregelen.

“Als je weet dat ongeveer de helft van de minerale grondstoffen omgezet wordt in gebouwen, dan snap je dat ook de bouwsector niet stil kan blijven zitten,” zegt Topos-directeur Ronald de Rooij, die afgelopen jaar een cursus circulair bouwen heeft gevolgd. “Waar we naartoe moeten is een systeem waarbij het gebruik van materialen zoveel mogelijk wordt geminimaliseerd en het waardebehoud van die materialen wordt gemaximaliseerd.” Dat kan door enerzijds de levensduur van materialen te optimaliseren en anderzijds te zorgen dat je producten kunt blijven hergebruiken.

Ruim begrip

Circulair bouwen is een ruim begrip. Ronald: “Je kunt denken aan hergebruik van oude materialen, dus dat je bijvoorbeeld uit een oud gebouw een kozijn of staalconstructie haalt, die je weer gebruikt in een nieuw gebouw. Maar je kan er ook al bij het ontwerp voor zorgen dat een gebouw uit zoveel mogelijk herbruikbare componenten bestaat. Bijvoorbeeld door kwalitatief hoogwaardige materialen te gebruiken die je straks eenvoudig kan demonteren en weer kunt hergebruiken.”

Belangrijke schakel

De Branchevereniging van Nederlandse Architectenbureaus (BNA) ziet architecten als belangrijke schakel in de stappen die gezet moeten worden om te komen tot een duurzame samenleving. Vorig jaar heeft de BNA dan ook het manifest “Wij gaan circulair” opgesteld, dat de aangesloten architecten kunnen onderschrijven. Onlangs is ook Topos aangehaakt.

Vijf ontwerpprincipes

Het manifest bevat vijf principes die we in onze ontwerppraktijk gaan toepassen:

1. Een circulair businessmodel is het startpunt voor circulaire architectuur;
2. De natuur is inspiratiebron en schoolvoorbeeld van circulariteit;
3. Een bouwwerk is aanpasbaar en flexibel gedurende zijn leven;
4. Een bouwwerk inclusief zijn componenten is eenvoudig te (de)monteren en te construeren;
5. De bouwmaterialen zijn kwalitatief hoogwaardig, niet toxisch en eenvoudig herbruikbaar.

Wat houdt dit concreet in?

Concreet betekent dit dat wij graag met onze opdrachtgevers het gesprek aangaan. Ronald: “Aan ons de taak om het onderwerp bespreekbaar te maken, de discussie te starten en onze opdrachtgevers bewust te maken van de noodzaak. We kunnen niet meer zeggen: Een ander doet het maar, dit is voor mij allemaal nog te ver van mijn bed. We moeten nu met z’n allen aan de slag.”

Lees meer over onze visie op duurzaam en gezond bouwen.