Circulair ontwerp nieuwe sporthal Waddinxveen

In Waddinxveen moet een nieuwe sporthal komen. De huidige sporthal De Dreef, die door zowel scholen als sportverenigingen wordt gebruikt, heeft z’n beste tijd gehad. Topos greep de kans om aan de hand van een ambitiedocument een circulair ontwerp te maken. Architect Ronald de Rooij legt hieronder uit hoe het ontwerp tot stand is gekomen en waarom hij dit project zo belangrijk vindt.

“De bouw is verantwoordelijk voor 40% van al het afval in Nederland”, vertelt Ronald. “Dat is echt heel veel. Als je kijkt naar de landelijke opgave, een circulaire economie in 2050, dan speelt de bouw daarin dus een belangrijke rol. Ik vind dan ook dat spelers in de bouwwereld, waaronder wij als architecten, onze verantwoordelijkheid moeten nemen. Architecten zijn een belangrijke speler en kunnen bijdragen aan de oplossing. Als wij niets doen, dan blijven we bouwen met materialen die na sloop afval zijn en creëren we een probleem in plaats van de oplossing.”

Donorconstructie

Vroeg in het traject ging Topos met de opdrachtgever, gemeente Waddinxveen, in gesprek om gezamenlijk op te trekken in de duurzaamheidsopgave. We zagen kansen in circulariteit en pasten die toe in het ontwerp van de nieuwe sportaccommodatie. Niet zomaar een nieuwe sporthal, maar eentje met een donorconstructie. Ronald legt uit wat dat is: “Bij een donorconstructie zoek je naar constructiemateriaal in bestaande gebouwen om te hergebruiken in nieuwbouw. Op het moment dat iets zijn functie niet meer nodig heeft in een gebouw dat wordt gesloopt, dan kan het nog wel een functie terugkrijgen in een nieuw gebouw. Bij de sportaccommodatie in Waddinxveen gaat het onder andere om stalen kolommen. Deze aanpak vraagt wel wat, want goed materiaal vind je niet zomaar. En er komt nog een aspect van de duurzaamheidsgedachte bij: eigenlijk wil je zo min mogelijk transport. Voor dit project zoeken we dan ook in de regio en hebben we IMd als constructeur betrokken in de plannen omdat zij veel ervaring hebben met donorconstructies.”

Zo hoog mogelijke restwaarde

De nieuwe sportaccommodatie wordt straks tegen de bestaande voetbalkantine gebouwd. Die is al voorzien van douches en omkleedruimtes, waardoor ze niet nodig zijn in de nieuwe sporthal. Het ontwerp is circulair, wat betekent dat gebouwonderdelen zoveel mogelijk demontabel blijven. Ronald licht toe: “Circulair denken houdt ook in dat je op zoek gaat naar materialen die een zo groot mogelijke restwaarde behouden. Een gebouw moet na verloop van tijd goed uit elkaar gehaald kunnen worden, om het materiaal te kunnen hergebruiken. Met de leverancier van de aluminium kozijnen zijn we in gesprek om ook deze zo circulair mogelijk te maken. We onderzoeken of we het volgens het ‘turn-to’ principe kunnen inrichten. Daarbij levert en onderhoudt de leverancier de kozijnen en demonteert ze na afloop voor hergebruik. Een soort leaseconstructie dus. Als gebouwbeheerder betaal je dan feitelijk alleen voor het gebruik van de pui.”

Verder laat het ontwerp duurzame en bio-based materialen zien, zoals bio-based dakisolatie. Het dak wordt voorzien van zonnepanelen, waardoor het gebouwd volledig gasloos wordt. In de gevel komen nestkasten voor zwaluwen en vleermuizen. De tribune is van sloophout en ook de demontabele vloer is van duurzaam materiaal.

Het gebouw moet het verhaal vertellen

Topos ontwerpt in samenwerking met InFit Beweegconcepten een nieuwe sporthal, maar wel eentje met een hele duurzame gedachte. Een ontwerp waar de kwaliteit vanaf straalt en dat functioneel is, maar ook met een andere kant: “We willen dat de nieuwe sportaccommodatie straks het verhaal van circulariteit vertelt. De tribune van sloophout, wandbekleding (voor de akoestiek) van gerecycled materiaal uit PET flessen of stalen kolommen die niet helemaal piekgaaf zijn. Als mensen daar dan naar vragen, dan kun je zeggen dat zo’n kolom ooit ergens anders stond. Wat ons betreft mag je straks dus ook zeker zien dat het circulair is. Zonder dat het ten koste gaat van de kwaliteit, natuurlijk.”

Beweging in gang zetten

Topos zet met dit project circulariteit op de agenda en is daar trots op. “Je ziet gewoon dat we iets in beweging zetten. Gebouwbeheerders van de gemeente lopen bijvoorbeeld met andere ogen door een gebouw en zien constructiemateriaal niet meer alleen als ‘te slopen’, maar gaan zich afvragen of een ander er iets mee kan. Of leveranciers, die proactief meedenken en met ideeën komen. Dát wil je. Met elkaar moeten we ervoor zorgen dat we straks de materialen in gebouwen gaan zien als kostbare grondstoffen, in plaats van materiaal dat gesloopt wordt. Dan werk je aan een duurzame toekomst.”

Aan de hand van een ambitiedocument stelden we begin 2021 een voorlopig ontwerp op. De verwachting is dat het ontwerp halverwege 2021 definitief wordt en dat begin 2022 de bouw van start kan gaan.